Á ofanverðri 12. öld tóku Benediktsmunkar og Ágústínusarkanúkar á Íslandi þátt í deilum sem geisuðu í Niðarósserkibiskupsdæmi og raunar víða í Evrópu þegar Rómakirkja krafðist sjálfræðis í eigin málum og reyndi að takmarka íhlutun heimshöfðingja í málefni kirkjunnar. Miðstjórnarvald keisara og konunga var undirbyggt og réttlætt hugmyndafræðilega af kristinni kenningu og í þessum deilum reyndu kirkjuhöfðingjar að beita kennilegu áhrifavaldi sínu til þess að endurskilgreina valdsvið heimshöfðingja og takmarka það meira við veraldlega umsýslu. Sagnarit klerka á latínu verða skoðuð sem heimildir um þessar deilur.